стыр кæнын

Цы ма йын бахæс кодтой æппын фæстагмæ – уый мидæггаг кæрты стыр бæстыхайы дыууæ агъуысты ’хсæн къахвæндæгтæ дурастæрд скæнын; уый сыл дзæххор байтыдта, йæ сæрыл та йын цавæрдæр чъиуджын æлыгæй бæзджын фæлтæр сæвæрдта, æмæ-иу уыцы фæндæгтыл уарыны фæстæ азмæлæнтæ нал уыд. – цъыф-иу афтæ ныххæцыд къæхтыл – Последнее, что ему поручили, было вымостить дорожки внутреннего двора, соединявшие два корпуса здания; он их посыпал щебнем, а сверху положил толстый слой какой-то особенно вязкой глины, сделав эти дорожки совершенно непроходимыми после дождя. (Гæздæнты Г., На острове. Тæлмацгæнæг – Гусалты Б.)

Адæм дæр мæ схæццæ кæндзысты уæлмæрдмæ <...>, махмæйы адæм мардæн стыр кад кæнынц, мардæй æвзæр нæ дзурынц, æмæ дæ мадæн дæр скад кæндзысты, мæ хъæбул. – Люди отнесут меня на кладбище, у нас покойнику большие почести воздают, плохого о мертвых не говорят, и матери твоей тоже окажут почести, мой сынок. (Гуыцмæзты А., Дæ уды фарн)

Нал ис йæ разы рæсугъд æмæ бæрзонд нысан, – йæ хуыздæр фæндиæгтæ сты йæ физиологон домæнтæ æххæст кæнын... – Больше нет у него прекрасной и высокой цели, – первейшее желание его – это удовлетворение своих физиологических потребностей... (Джыккайты Ш., Уац «Стыр дурæн – стыр тулæн»)

Цы программæтæ æмæ ахуыргæнæн чингуытæм гæсгæ кусынц, уыдон нæ дæттынц дзуапп ныртæккæйы домæнтæн. – Программы и учебники, по которым они работают не отвечают современным требованиям. («Мах дуг»)

мады бæх – уст. «конь матери» (подарок жениха матери невесты)

Стыр цыдæр аразынвæнд скодта ГУЛАГ уыцы ран. – Нечто большое решило строить там ГУЛАГ (Главное управление лагерей и тюрем). (Дзесты К., Зæрдæйы ностæ)

мыггæгтæ кæрæдзимæ сызнаг сты. – …между двумя родами вспыхнула вражда. (Гæдиаты Секъа, Азау)

Цæвиттон, цыбыр, æдых мыггаг тыхджын мыггаджимæ куы сызнаг уыдаид истæй фæдыл, уæд-иу архайдта йæхи бауазæг кæнын æндæр стыр æмæ тыхджын мыггагæн. – Словом, если малочисленный, слабый род поссорится с родом сильным, то слабый род пытался найти покровительство в лице другого большого и сильного рода. (Беджызаты Ч., Мæсгуытæ дзурынц)

Галилей уыди Коперничы фæдон, фæлæ йæ зæрдæйы хъуыдытæ æргом не ’вдыста, уымæн æмæ зыдта, дины хицæуттæ йæм кæй сызнаг уыдзысты, уый. – Галилей был последователем Коперника, но свои воззрения он открыто не выказывал, потому что знал, что иначе священнослужители восстанут против него. (Сиукъаты Н., Дун-дуне нæ алфамбылай)

фыд æвзаг хох халы – погов. злой язык разрушает горы

Æмæ дзы алы ран дæр фенæн вæййы уыцы-иу уавæр: мæрддзыгой адæм фæкъордтæ вæййынц, æмæ дзы бирæтæн бацайдагъ вæййы хъæр ныхас, райдайынц искæйты кой кæнын, царды ахсджиаг фарстатыл дзурын, ахизынц политикæмæ, дун-дунеты хабæрттæм. – И повсюду можно увидеть такую картину: люди, пришедшие на похороны, разбиваются на группы, и многие пускаются громко разговаривать, начинают о ком-нибудь сплетничать, говорить о насущных вопросах, переходят на политические и общечеловеческие темы. (Газет «Стыр ныхас», 2008 аз, №5)